Τη στιγμή που στην Αττική ετοιμάζεται η προκήρυξη των διαγωνισμών για μερικά ακόμη πανάκριβα αντιπλημμυρικά έργα, η Κοπεγχάγη προχωρά σε μια ολότελα νέα, φθηνή και οικολογική προσέγγιση. Το νέο αντιπλημμυρικό masterplan της πόλης περιλαμβάνει έξυπνους τρόπους για τη χρήση των ελεύθερων χώρων (δρόμων και πάρκων) για την ανάσχεση ή «καθοδήγηση» του νερού, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι υλικές ζημιές και να αποτρέπονται θάνατοι και τραυματισμοί.
Η Δήμητρα Θεοχάρη ζει και εργάζεται από το 2013 στο Ueberlingen της Γερμανίας ως αρχιτέκτων μηχανικός και μηχανικός τοπίου στο διάσημο γραφείο αρχιτεκτονικής τοπίου και αστικής υδρολογίας Ramboll Studio Dreiseitl. Μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του 2010 και του 2011, το γραφείο ανέλαβε το νέο «αντιπλημμυρικό masteplan» της Κοπεγχάγης, που κινείται σε ολότελα νέα για τα ελληνικά δεδομένα προσέγγιση. «Η Κοπεγχάγη ήθελε να διερευνήσει αν επενδύοντας σε “πράσινες” και “γαλάζιες” υποδομές θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα και με μικρότερο κόστος τις πλημμύρες», εξηγεί η κ. Θεοχάρη. «Το masterplan ολοκληρώθηκε το 2012 και δημιούργησε περίπου 300 διαφορετικά projects σε όλη την πόλη, τα οποία υλοποιούνται σταδιακά».
Το πρώτο στάδιο στη μελέτη ήταν μια εκτενής ανάλυση των καταστροφικών πλημμυρών (ποιες περιοχές της πόλης επηρέασαν, με ποιον τρόπο και κόστος). Ακολούθησε εκτενής διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς και τους πολίτες σε όλα τα στάδια. «Εντοπίστηκαν τα σημεία με το μεγαλύτερο πρόβλημα, οι αιτίες για αυτό και οι ανοικτοί χώροι (δρόμοι και πάρκα) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Ως εκ τούτου, η μελέτη κάλυψε όχι μόνο το κέντρο της πόλης, αλλά και την ευρύτερη περιοχή», αναφέρει η Ελληνίδα αρχιτέκτων.
Η φιλοσοφία των έργων που προτάθηκε είναι εντελώς διαφορετική: στόχος είναι η συγκράτηση του νερού ή η διοχέτευσή του στη θάλασσα με ασφαλή για τους πολίτες και οικολογικό τρόπο, χωρίς να αυξηθεί η παροχετευτική ικανότητα των αγωγών ομβρίων, προκειμένου να μην αυξηθεί το κόστος. Ας δούμε μερικά παραδείγματα έργων αυτής της λογικής:
• Αστικό κανάλι: Επιλέγονται κεντρικές αρτηρίες της πόλης που καταλήγουν στη θάλασσα. Η ρύση του δρόμου μεταφέρεται στο κέντρο από τα άκρα. Ετσι, όταν υπάρξει μεγάλη ροή νερού, δημιουργείται ένα ποτάμι στο κέντρο, μακριά από τα κτίρια.
• Περιοχές συγκράτησης νερού: Κεντρικοί ανοικτοί χώροι της πόλης (λ.χ. πάρκα) επιλέγονται ως χώροι συγκράτησης νερού. Δημιουργούνται κοιλότητες στο έδαφος, που γεμίζουν νερό σε μια καταιγίδα. Οι πολίτες μπορούν να απομακρυνθούν με ασφάλεια από τα υπερυψωμένα άκρα του πάρκου.
Ξεπερασμένες λύσεις
«Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το πλημμυρικό νερό και τα έργα υποδομής», εξηγεί η κ. Θεοχάρη. «Οι εγκιβωτισμοί ρεμάτων, οι τεράστιοι αγωγοί είναι λύσεις της δεκαετίας ’60-’70. Είναι συμβατικά, ξεπερασμένα και χρειάζονται αναβάθμιση κάθε 30 χρόνια. Επιπλέον συχνά δημιουργούν περισσότερα προβλήματα, καθώς με τη μεγιστοποίηση των “σκληρών” επιφανειών αυξάνεται το νερό που μένει στην επιφάνεια χωρίς να απορροφάται. Τέλος, είναι πολύ πιο ακριβά από τα “συνδυασμένα” συστήματα, που διαχειρίζονται το νερό στο επίπεδο της πόλης και όχι υπόγεια. Με την νέα προσέγγιση, που κινείται στη φιλοσοφία του “υδατικά ευαίσθητου αστικού σχεδιασμού” (water sensitive urban design) αξιοποιείς υπάρχοντες ελεύθερους χώρους, αυξάνεις το πράσινο, βελτιώνεις την αστική βιοποικιλότητα και δημιουργείς μια υγιή πόλη για όλους. Η Γερμανία, η Ελβετία και τα τελευταία χρόνια η Δανία κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση». Να σημειωθεί ότι το συνολικό κόστος των έργων στην Κοπεγχάγη έχει υπολογιστεί στα 420 εκατ. ευρώ, ενώ οι ζημιές του 2010-2011 σε 1 δισ. ευρώ.
